Łany Wielkie to nieduża wieś położona na wschodnich krańcach województwa śląskiego w powiecie zawierciańskim, na wysokości od 274 do 314 m n.p.m., przy granicy z województwem małopolskim i świętokrzyskim. Miejscowość leży nad rzeką Pilicą, na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Terytorium wsi zajmuje południowo – wschodnią część obszaru gminy Żarnowiec, wzdłuż rzeki Pilica. Powierzchnia Łan Wielkich to 1672,80 ha. Znaczna część północno – wschodniego obszaru Łan Wielkich to tereny zalesione, stanowiące największy zwarty obszar leśny na terenie gminy. Południowa część wsi, to tereny użytkowane rolniczo. Przy zachodniej granicy terytorium wsi, wzdłuż granicy i doliny rzeki Pilica, położone są tereny łąk i pastwisk.

Zespół położony jest długim pasmem zabudowy, obejmującym obszar starego zespołu osadniczego z czytelnym centrum wsi, usytuowanym wokół kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Wojciecha. Wieś ma układ ulicówki dwustronnej, położona jest wzdłuż prawej wschodniej terasy rzeki Pilicy. Zabudowa skupiona jest w dwóch zespołach:

– południowym, ciągnącym się po zachodniej stronie drogi od granicy z wsią Zabrodzie po drogę powiatową prowadzącą do wsi Łany Średnie i w przeciwnym kierunku do Otoli Małej,

– północnym, położonym poza skrzyżowaniem, za cmentarzem, ciągnącym się głównie po wschodniej stronie drogi, a w części północnej już po obydwu stronach drogi.

Centrum wsi leży przy kościele i skrzyżowaniu dróg, ma luźną rozproszoną zabudowę przy drogach.

Poza wspomnianymi pasmami zabudowy na obszarze wsi znajduje się kilka zagród we wschodniej części obszaru przy granicy z Łanami Średnimi, jest to część tzw. Dziadówek.

W zespole osadniczym zachowały się pozostałości dawnego folwarku z młynem wodnym oraz relikty dawnej zabudowy drewnianej wsi z układem pourządzeniowych pól, z największym w gminie kompleksem lasu mieszanego.

Układ siedlisk i ich zabudowa zachowane są w tradycyjnym rozplanowaniu, z budynkami mieszkalnymi usytuowanymi w pobliżu drogi szczytowo i budynkami inwentarskimi zbudowanymi przy domu w tzw. okół ze stodołą zbudowaną w pewnym oddaleniu w głębi siedliska. Główna oś układu urbanistycznego zespołu stanowi droga Żarnowiec – Dąbrowica prowadząca wschodnią terasą rzeki Pilica. Wzdłuż niej skupione jest osadnictwo wsi. W centrum wsi, jak już wspomniano wyżej, główną drogę przecina droga Łany Średnie - Otola Mała, a w południowym paśmie droga do Łan Małych. Do tych dróg dochodzą proste drogi gruntowe prowadzące do pól uprawnych.

Na północnym skraju skupiska osadniczego położone jest skrzyżowanie starych dróg polnych prowadzących do terenów uprawnych. Do dróg tych doprowadzone są drogi leśne prowadzące do poszczególnych kwartałów. Stary przebieg mają również dwie drogi prowadzące przez tereny zalesione z południowego – wschodu na północny – zachód przez most na Pilicy prowadzące do wsi Małoszyce, a w przeciwnym kierunku do wsi Przełaj.

Chociaż nazwa Łany pojawia się dopiero w XIV wieku, to historia miejscowości w tym miejscu jest znacznie starsza. Prawdopodobnie już w IX lub X wieku znajdował się tutaj gród Wiślan z domniemaną pogańską świątynią. Wiadomo na pewno, że pod koniec XI wieku istniał gród Żarnowiec, o którym wspominał w swej kronice Gall Anonim. W XV wieku, czyli prawdopodobnie około 1496 r. Żarnowiec przeniesiono na obecne miejsce, a na jego miejscu powstała wieś Łany. W XVII wieku wieś Łany podzielono na Łany Małe i Łany Wielkie. Za czasów Królestwa Polskiego Łany Wielkie były wsią rządową, był tu folwark należący do majoratu Żarnowiec. W 1906 r. w Łanach Wielkich było 5 młynów.

Według legendy, pod koniec X stulecia podczas swojej podróży do Gniezna mógł zatrzymać się właśnie tutaj św. Wojciech i nauczać okoliczną ludność, a po jego męczeńskiej śmierci, zbudowano pierwszy kościół. W miejscu tym miało również wytrysnąć źródło, aby zaspokoić pragnienie ludzi słuchających misjonarza. Źródło to istnieje po dziś dzień, posiada smaczną i zdrową wodę oraz zadbane otoczenie.

W wigilię Zielonych Świątek wieczorem w Łanach Wielkich jest zwyczaj palenia ognisk zwanych „Sobótkami”. Z tej okazji zbierają się całe rodziny ale najczęściej młodzież, wychodzą daleko od zabudowań i rozpalają ogniska. Ognisko ma być widoczne z daleka i dobrze jest, aby było naprzeciw własnego domostwa. Przy sobótce jest wesoło, zdarzają się śpiewy, koniecznie trzeba się wpatrywać w ogień. Wierzono od dawna, że palące ogniska oczyszczają ziemię, z nadprzyrodzonych istot. Istnieje również przekonanie, że tego dnia przychodzą na ziemię duchy zmarłych, którym trzeba pomóc, między innymi pozwolić się im ogrzać.

W drugą oktawę Bożego Ciała mieszkańcy Łan Wielkich święcą wianuszki uplecione z ziół i kwiatów. W naszej miejscowości jest tradycją, aby były trzy razem złączone. Każdy wianek jest zrobiony z innego ziela np. rozchodnika macierzanki, melisy. Wianki przybrane są kwiatami i związane kolorową wstążką. Wiązane są później najczęściej nad drzwiami domów ale też nad wejściem do obór. Uważa się, że ochronią ludzi i ich dobytek przed piorunem, gradem i chorobami.

W dniu Matki Boskiej Zielnej (15 sierpnia) mieszkańcy święcą wieńce lub bukiety z rozmaitych roślin. W Łanach Wielkich są to najczęściej bukiety pełne zboża, ziół, owoców, warzyw i kwiatów. Zioła w bukietach mają wielką moc leczniczą i magiczną np. dziurawiec na choroby wątroby, piołun na bóle brzucha.

Na świętego Szczepana – drugi dzień świąt Bożego Narodzenia – gospodarze z Łan Wielkich święcą owies. Poświęconą garstkę zanosi się do sąsieka i wsypuje do zboża, które czeka na wiosenny zasiew. Wiosną, przed zasiewem, gospodarz musi zrobić na początku pola niewielkie koło, a w nim znak krzyża.

Zimą, jeżeli tylko jest śnieg i możliwość młodzież z Łan Wielkich organizuje kulig. Kto chętny, podpina się do orszaku z własnymi sankami. Jest to rodzaj zabawy, której często towarzyszy muzyka, śpiew oraz zabawa przy ognisku i pieczenie kiełbasy na patyku.

Przez miejscowość Łany Wielkie biegną dwa szlaki: Szlak Ż2 – Szlak Św. Wojciecha, którego trasa w sumie ma 18 km oraz Szlak Ż3 – Szlak Jagiełły, którego trasa ma 30 km. Przez teren Łan Wielkich płynie jedna z najpiękniejszych rzek - Pilica. Tworzy ona malowniczą dolinę. Jest pięknym i urozmaiconym nizinnym szlakiem wodnym. Znalezienie miejsca na biwak nie sprawia żadnych trudności. Ludzie mieszkający nad nią są gościnni i życzliwi.

Pilicę trzeba zobaczyć. To rzeka miła, spokojna, nieuciążliwa, dość urozmaicona i znakomicie nadająca się na spływy rodzinne z maluchami. Strażacy z Łan Wielkich oczyścili rzekę ze znajdujących się w wodzie niebezpiecznych przedmiotów, dzięki czemu możliwa jest realizacja spływu od Żarnowca aż do Szczekocin.

Na spływie kajakowym mamy niezwykłą możliwość bliskiego obcowania z naturą, kajakami docieramy do miejsc zwykle niedostępnych dla zmotoryzowanych. Lekki wysiłek przy wiosłowaniu i pokonane kilometry są źródłem frajdy i ogromnej satysfakcji. Na spływie jest też okazja poznać interesujących ludzi. Wyprawy na kajaki i wspólne wiosłowanie rodzą wiele trwałych przyjaźni.

Spływ kajakowy to świetna odskocznia od codziennej rutyny. Kto odmówi właściwości terapeutycznych szmerowi rzeki i szumowi lasu? Zaś w dobrym towarzystwie naprawdę zapominasz o wszystkich problemach. Malownicze tereny, niepowtarzalne krajobrazy, czyste środowisko, zdrowe powietrze i spokój dają możliwość prawdziwego wypoczynku.

Na urokliwość krajobrazu Łan Wielkich wpływa niezwykła szata roślinna. Obok gatunków typowych występują: krzewy żarnowca, wrzosy jak również rosiczka, kosaćce, tatarak, knieć błotna, pałka wodna. Pobrzeża lasów porastają zawilce, fiołki i naparstnice. Można również spotkać szereg gatunków zwierząt. Wśród nich licznie występujący bocian biały. Inne to: słowik szary, pustułka, sowa uszata, czajka i kos. Łąki, pola i lasy szczególnie upodobały sobie bobry, wydry a także nietoperze, jeże, zające, dziki, sarny, bażanty i kuropatwy.

O tym, że nasza miejscowość jest czysta ekologicznie świadczy fakt, iż od kilku lat wzrasta populacja ryb w rzece Pilicy. To tutaj wędkarze znajdują azyl i możliwość złowienia pstrąga czy lipienia.